Βασιζόμενοι στα αποτελέσματα της ανασκόπισης του έτους 2021 όσον αφορά τον τομέα της Κρουαζιέρας που προσφάτως ανακοινώθηκαν από την ΕΛΙΜΕ, η χώρα μας κατέχει και διατηρεί στην περιοχή μας και γενικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο μια ιδιαίτερα υψηλή θέση στον θαλάσσιο τουρισμό, παρουσιάζοντας ενδιαφέρον στον τομέα της Κρουαζιέρας και του yachting, αφού οι τουρίστες που έρχονται την Ελλάδα μπορούν να επισκεφθούν τα αξιολόγου κάλλους μνημεία των πάμπολων τουριστικών προορισμών της χώρας μας.
Αναλύοντας τα αναφερόμενα αποτελέσματα της ΕΛΙΜΕ και συγκρίνοντας ανά έτος αυτά τα στοιχεία με βάση πάντα το έτος 2019 που είχαμε εξαιρετικά αποτελέσματα στον κλάδο της Κρουαζιέρας και του θαλάσσιου τουρισμού, αλλά και κάνοντας τις προβλέψεις των επόμενων ετών, παραθέτομε τον κατωτέρω πίνακα που πραγματικά μας δείχνει τις τάσεις της σταδιακής ανάκαμψης μετά από το καταστροφικό 2020 που ζήσαμε την πλήρη απενεργοποίηση του κλάδου λόγω της πανδημίας, αλλά και την προσπάθεια ανάκαμψης μέσα στα επόμενα έτη επιχειρήσεων ώστε να διασωθούν και συγχρόνως να μπορέσουν και οι τουρίστες να απολαύσουν τις ανέσεις και την πλέον τουριστικά εμβληματική θαλάσσια προσφορά που τόσα χρόνια διαθέτει η χώρα μας.
Αναλύοντας έτσι τα δεδομένα του ανωτέρω πίνακα, μπορούμε να βγάλουμε τα ακόλουθα συμπεράσματα:
Ξεκινάμε από το έτος 2019 που όπως προαναφέραμε ήταν ένα έτος με εκπληκτικές αποδόσεις του κλάδου στη χώρα μας, αφού είχαμε 3979 αφίξεις πλοίων σε όλους τους προορισμούς και 5.5 εκατομμύρια επιβατοαφίξεις, με τον Πειραιά να κρατάει τα ηνία και να είναι το πρώτο λιμάνι στη λίστα, αλλά και ο κυριότερος προορισμός στο home-porting με 622 αφίξεις και περίπου του 1.1 εκατομμύρια επισκέπτες, ακολουθώντας βέβαια και άλλοι κυριότεροι ελλαδικοί προορισμοί όπως είναι η Κέρκυρα, η Μύκονος, η Σαντορίνη, το Ηράκλειο, η Ρόδος, το Κατάκολο. Υπάρχουν όμως και διάφοροι άλλοι νέοι προορισμοί στη χώρα μας που συνολικά ανέρχονται στους 48 με αυξητική τάση, αφού πολλοί operators αναζητούν συνεχώς καινούριους τουριστικούς προορισμούς.
Εξετάζοντας τα αποτελέσματα του έτους 2020 που όπως προαναφέραμε παρουσίασε μια καταστροφική εικόνα στον κλάδο της Κρουαζιέρας με πλέον του 95% των πλοίων να είναι ακινητοποιημένα και να παρακολουθούμε την απογοητευτική αυτή κατάσταση πλοίων να οδηγούνται σε ανακύκλωση, παραγγελίες για νέες κατασκευές πλοίων να καθυστερούν στην παράδοσή τους με αβέβαιο μέλλον ή και να ακυρώνονται, εταιρείες να πτωχεύουν αφήνοντας πίσω τους πολλά χρέη αλλά και εκατοντάδες χιλιάδες ανέργους του κλάδου με άγνωστο πλέον το μέλλον για τον τομέα του συγκεκριμένου θαλάσσιου τουρισμού, έναν τομέα που στο παρελθόν μόνο επιτυχίες είχε να επιδείξει.
Εδώ αξίζει να σημειώσομε ότι ο τομέας της Κρουαζιέρας είχε μια τέτοια αυξητική τάση και εξέλιξη τα τελευταία χρόνια μέχρι το 2019, που οι μελέτες έδειξαν ότι ανερχόταν στην δύναμη του περίπου 6% ετησίως παγκοσμίως.
Οι αρχικές προβλέψεις μας για το έτος 2020 όσον αφορά την περιοχή μας πριν το ξέσπασμα της πανδημίας ήταν περίπου οι εξής: 4280 αφίξεις με 5.880.000 επιβατοαφίξεις.
Αντί των αναμενόμενων εκπληκτικών αποτελεσμάτων, με την πανδημία «κληρονομήσαμε» μόνο το 5% περίπου των αφίξεων και λίγο περισσότερο του 1% των επιβατών, κάτι που μας αποδεικνύει καθαρά ότι τα λίγα πλοία που κινήθηκαν τη συγκεκριμένη περίοδο ήταν συνήθως πλοία μικρά και είχαν πολύ μικρό αριθμό επιβατών.
Έτσι τα αποτελέσματα τελικά όπως φαίνεται ήταν πολύ απογοητευτικά με συνολικά 210 προσεγγίσεις και 67.528 επιβατοαφίξεις, με τους περισσότερους προορισμούς να έχουν μηδενικές αφίξεις και τους υπόλοιπους προορισμούς να έχουν ελάχιστες προσεγγίσεις και επισκέπτες.
Συνεχίζουμε με το 2021 και παρ’ όλο που η επιδημία εξακολουθεί να υφίσταται, γίνεται μια προσπάθεια για επανεκκίνηση του θαλάσσιου τουρισμού εφαρμόζοντας τα λεγόμενα «υγειονομικά πρωτόκολλα» και έτσι δειλά -δειλά προχωράμε σε επανεκκίνηση της κρουαζιέρας, κυρίως με μειωμένη χρονική διάρκεια ημερών αλλά και με μειωμένο αριθμό επισκεπτών, καταλήγοντας στις 1957 αφίξεις πλοίων και περίπου στο 1.3 εκατομμύρια επιβατο-αφίξεων που αντιστοιχούν στο περίπου 50% των αφίξεων πλοίων και 25% των επιβατοαφίξεων συγκριτικά με το 2019. Τα πλοία που λειτουργούν ίσως είναι μικρότερου μεγέθους ή είναι μεγάλου μεγέθους πλοία τα οποία ωστόσο λειτουργούν με μικρότερη πληρότητα επιβατών. Αυτά τα στοιχεία ήταν πολύ κοντά στα στοιχεία που είχαμε προβλέψει για τη συγκεκριμένη σεζόν.
Έχοντας ακόμα την επιδημία παρούσα, είναι πραγματικά ιδιαίτερα δύσκολο και παρακινδυνευμένο να κάνουμε προβλέψεις για το 2022. Ωστόσο με τα τελευταία δεδομένα, έχουμε κάνει κάποιες προβλέψεις ελπίζοντας ότι η κίνηση θα βελτιωθεί περαιτέρω. Πιο αναλυτικά, οι προβλέψεις μας για το 2022 είναι για 2985 προσεγγίσεις πλοίων και 2.2 εκατομμύρια επιβατοαφίξεις, έχοντας μια βελτίωση στις αφίξεις της τάξεως του 52% συγκριτικά με το 2021 και του 70% στις επιβατοαφίξεις.
Σύμφωνα με τα παραπάνω δεδομένα και πάντα σε σύγκριση με τα αποτελέσματα του έτους 2019, φαίνεται ότι η ανάκαμψη έρχεται σταδιακά στο έτος 2022 και ο αριθμός των προσεγγίσεων φαίνεται ότι θα ανακάμψει σε ποσοστό 75%, ενώ για τους επιβάτες ο αριθμός υστερεί και είναι στο 40%. Αυτό όπως φαίνεται δείχνει ότι ορισμένα πλοία λειτουργούν με χαμηλή πληρότητα σε επιβάτες ή ότι λειτουργούν μικρότερου μεγέθους πλοία, ίσως expedition vessels και μικρά πλοία luxury.
Τα μεγάλα πλοία συνεχίζουν βέβαια να επισκέπτονται τους προορισμούς μας, αλλά ίσως σε μικρότερο αριθμό ή με μικρότερη πληρότητα επιβατών.
Ελπίζομε ότι ίσως η πρόβλεψη για το 2022 να βελτιωθεί περαιτέρω αλλά όλα θα εξαρτηθούν από την εξέλιξη της πανδημίας προσδοκώντας ότι η έναρξη της τουριστικής περιόδου θα συμπέσει με την ανοσία δίνοντας έτσι στους επιβάτες ώθηση και κουράγιο να επανέλθουν στην πλέον αρεστή τουριστική τους απόλαυση.
Κάνοντας μια ανασκόπιση στον τομέα της Κρουαζιέρας τα τελευταία χρόνια στην παρούσα κατάσταση αλλά και με την μελλοντική στήριξη του κλάδου, θα πρέπει να αναφέρουμε τα γεγονότα όπως εξελίσσονται:
Η Κρουαζιέρα που είναι ο πιο διαδεδομένος τομέας του θαλάσσιου τουρισμού, έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα από την δεκαετία του 1980 με μεγάλη δυναμική και τρομερή εξέλιξη στις προσφερθείσες υπηρεσίες αλλά και στους προορισμούς.
Η εξέλιξη του κλάδου ανταποκρίνεται και καλύπτει τις απαιτήσεις αυτών των πελατών που αναζητούν την πολυτέλεια στις διακοπές τους, αλλά κι εκείνων των πελατών με μεσαίες ή και χαμηλότερες απαιτήσεις, δημιουργώντας έτσι διάφορα brands τα οποία εξελίχθησαν έως σήμερα, προσφέροντας φυσικά τις ανάλογες υπηρεσίες αλλά και εξελίσσοντας τα πλοία σε διάφορα μεγέθη και με διάφορες δραστηριότητες.
Αυτή η εξέλιξη προσχώρησε μέχρι και σήμερα με μια ανάπτυξη σταθερή όπως προαναφέραμε, με τα τελευταία έτη να δείχνουν μια τάση αλλαγής του σκηνικού με περαιτέρω ανάπτυξη στο luxury cruising με τα expedition πλοία αλλά και τα mega yachts cruisers να προτείνονται από τους πλέον υψηλού επιπέδου πελάτες.
Το συγκεκριμένο πλήγμα της πανδημίας τα τελευταία δύο χρόνια έφερε τεράστιες ζημιές στον κλάδο και στους αντίστοιχους τομείς που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους με το κυριότερο πλήγμα να αφορά φυσικά τις εταιρείες και τους εργαζομένους σε αυτές και σε όλον τον κύκλο των εργασιών πάνω στο θαλάσσιο τουρισμό.
Αυτή η διετής και πλέον χρονική περίοδος που ακόμα εξελίσσεται σε καταστροφική εμπειρία, είδαμε δυστυχώς εταιρείες να κλείνουν, πλοία να προχωρούν σε ανακύκλωση, εργαζόμενους να αναζητούν κάποια εργασία, αλλά και εταιρείες που στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν υπερχρεώθηκαν αναμένοντας καλύτερες ημέρες που φυσικά και εμείς αναμένομε το συντομότερο.
Το πρόσφατο κλείσιμο της luxury εταιρείας Crystal Cruises, καθώς και η κατάληξη της μητρικής μεγάλης εταιρείας στην Ασία Genting Cruising έφερε ακόμη ένα μεγάλο πλήγμα στη βιομηχανία της Κρουαζιέρας με όλους να αναρωτιούνται «πού πάμε»?
Ας ελπίσομε ότι αυτό είναι το τελευταίο κρούσμα από αυτήν την κρίση και εφόσον η σταδιακή ανάπτυξη φαίνεται πλέον καθαρά στον ορίζοντα, θα επανέλθομε φυσιολογικά στην κανονικότητα και ο κλάδος της Κρουαζιέρας θα επανέλθει και πάλι σε ρυθμούς ανάπτυξης με ίσως κάποιους εναλλακτικούς τρόπους εφαρμογής αναλόγως των απαιτήσεων και προτιμήσεων στην αγορά Κρουαζιέρας.
Τέλος, η πράσινη εκμετάλλευση των πλοίων είναι κάτι που θα απασχολήσει ιδιαίτερα τον κλάδο κατά τις επόμενες δεκαετίες και θα καθορίσει το μέλλον προσαρμόζοντας τα δεδομένα με τις περιβαντολλογικές απαιτήσεις σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς.
Με την προσδοκόμενη σταδιακή βελτίωση για τα έτη 2023 και 2024, ελπίζομε ότι θα επανέλθομε στα δεδομένα του 2019 και γιατί όχι, το 2025 ίσως και να τα υπερβούμε.
Επαναλαμβάνομε ότι οι προβλέψεις που αναφέρονται για το 2022 θεωρούνται άκρως παρακινδυνευμένες, αφού ήδη υπάρχουν αρκετά περισσότερες δηλωμένες αφίξεις πλοίων προς τους περισσότερους προορισμούς, αλλά όπως συμβαίνει κάθε χρόνο, οι δηλώσεις αφίξεων είναι αρκετά πιο αυξημένες για να εξασφαλιστούν θέσεις ελλιμενισμού των πλοίων οι οποίες στη συνέχεια αποσύρονται για διαφόρους λόγους. Γι’ αυτόν τον λόγο, αναφέρομε τα όσο κατά το δυνατόν πιο πραγματικά νούμερα που αναμένομε.
Επίσης, η εξέλιξη της κατάστασης όπως διαμορφώνεται στην Ουκρανία με τη Ρωσία να απειλεί, είναι ένας επιπλέον λόγος που ίσως να επηρρεάσει την αγορά της Κρουαζιέρας σε ολόκληρη την περιοχή και ίσως μέρος του Αιγαίου, αν επέλθει πολεμική σύρραξη. Ας ελπίσομε ότι θα αποφευχθεί μια τέτοια δυσάρεστη κατάσταση έστω και την τελευταία στιγμή και ότι η διπλωματία θα δώσει μια ειρηνική λύση.
Yachting
Το yachting έχει εξελιχθεί ιδιαίτερα στην πατρίδα μας ως η πλέον εναλλακτική / πολυτελή προσφορά στο θαλάσσιο τουρισμό εκμεταλλευόμενοι τα θετικά στοιχεία που προσφέρει ο τόπος μας με την πολυνησία και την τεράστια ακτογραμμή με τις καταπληκτικές ακτές, τα ιστορικά μνημεία και την κουλτούρα να προσελκύουν τους υψηλού επιπέδου πελάτες στην περιοχή μας.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι η Ελλάδα διατήρησε την πρώτη θέση στο yachting της Μεσογείου το 2021, αφού εξασφάλισε το 24% της αγοράς, με την Γαλλία να ακολουθεί με ποσοστό 19% και στην τρίτη θέση η Ιταλία με 17%.
Η επιτυχία αυτή φαίνεται ότι θα συνεχιστεί και το 2022 αφού ήδη έχουν γίνει προκρατήσεις σε ένα μεγάλο ποσοστό ναυλώσεων, περίπου στο 57% για τη σεζόν που πλησιάζει.
Αναμένεται περαιτέρω ανάπτυξη στο yachting με το νέο νομοσχέδιο που σύντομα θα ψηφιστεί στη Βουλή μια που προβλέπεται η σταδιακή απελευθέρωση του καμποτάζ, όπως ισχύει σχεδόν σε όλον τον κόσμο αλλά και στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στους ανταγωνιστές μας στη Μεσόγειο.
Ο συνολικός αριθμός yachts παγκοσμίως ανέρχεται στα 8500 σκάφη διαφόρων μεγεθών με τα 350 περίπου να βρίσκονται στη χώρα μας. Οι τάσεις βέβαια δείχνουν μια ραγδαία αύξηση στα mega yachts και συνήθως σε yachts άνω των 35 μέτρων, με τα σκάφη 45-55 μέτρων να είναι τα πλέον λειτουργικά στους λάτρεις του luxury yachting.
Ετησίως, ο παγκόσμιος στόλος yachting αυξάνεται σε ποσοστό περίπου 7%, ενώ σημειώθηκε νέο ρεκόρ πωλήσεων το 2021 με 1140 σκάφη να έχουν μεταπωληθεί ή να αφορούν νέες κατασκευές.
Τα γνωστά ναυπηγεία σε κατασκευές τέτοιων σκαφών έχουν πολλαπλές παραγγελίες για παραδόσεις μέχρι και τα έτη 2025 – 2026. Ιδιαίτερα σημαντικός για τον συγκεκριμένο τομέα θαλάσσιου τουρισμού στη χώρα μας και την εθνική μας οικονομία είναι ο κύκλος εργασιών ετησίως περίπου στο 1.6 δις ευρώ.
Η βελτίωση των υπηρεσιών στις μαρίνες αλλά και η ανάπτυξη του δικτύου μαρινών σε διάφορους προορισμούς θα επιφέρουν επιπλέον έσοδα στο κράτος, αλλά θα είναι και το κλειδί για την ανάπτυξη του yachting στη χώρα μας.
Το 2022 προβλέπεται ότι η χώρα μας θα έχει για μια χρονιά ακόμη λαμπρό μέλλον και αναμένεται περαιτέρω βελτίωση, ελπίζουμε με τη ψήφιση του νέου νομοσχεδίου για τη σταδιακή απελευθέρωση του κλάδου.
