Μια σημαντική πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την ανάδειξη πολλαπλών συνεργειών στη ναυτιλία. Ένα forum διάδρασης της ακαδημαϊκής κοινότητας και της ναυτιλιακής βιομηχανίας για την ανάπτυξη καινοτόμων και βιώσιμων λύσεων της ναυτιλίας του μέλλοντος.
Με μεγάλη επιτυχία το Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου διοργάνωσε το “1st Chios International Shipping Summit; a dialogue between Academia and the Shipping Industry” την Παρασκευή 29 Σεπτεμβρίου 2023 στη Χίο, με τη συμμετοχή διακεκριμένων προσωπικοτήτων από την ακαδημαϊκή κοινότητα και τους φορείς της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Στόχος του Summit ήταν η βαθύτερη κατανόηση των σύγχρονων τάσεων και προκλήσεων στο διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον της ναυτιλίας και ο προσδιορισμός νέων αναγκών για επιστημονική έρευνα και παραγωγή τεχνογνωσίας.
Η σημαντική αυτή πρωτοβουλία προήγαγε τη συνεργασία μεταξύ διεθνών και εθνικών φορέων, ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων του ευρύτερου πλέγματος της ναυτιλίας και καθιέρωσε τον συστηματικό διάλογο για την υιοθέτηση βέλτιστων και καινοτόμων πρακτικών που προάγουν την επιστήμη και τη βιωσιμότητα του ναυτιλιακού κλάδου. Η επιτυχία αυτού του πρώτου Chios International Shipping Summit τεκμηριώνει την αναγκαιότητά του και επιβεβαιώνει τον αρχικό στόχο να διοργανώνεται κάθε δύο χρόνια, καθιστώντας συνεχή, θεσμικό και σε τακτική βάση το διάλογο μεταξύ ακαδημαϊκής κοινότητας και των φορέων της ναυτιλιακής βιομηχανίας.
Το πρόγραμμα του Summit περιέλαβε 30 ομιλητές, διακεκριμένες προσωπικότητες του ακαδημαϊκού χώρου, πλοιοκτήτες, υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων και θεσμικών φορέων της διεθνούς ναυτιλίας. Το “1st Chios International Shipping Summit” τέλεσε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, του Ναυτικού Επιμελητήριου Ελλάδος και της Ένωσης Τραπεζικών και Χρηματοοικονομικών Στελεχών της Ελληνικής Ναυτιλίας.
Ο κ. Μανώλης Κουτουλάκης, Γενικός Γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, αναφέρθηκε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο ναυτιλιακός κλάδος διεθνώς και ανέλυσε τους βασικούς άξονες δράσεων του Υπουργείου προς την κατεύθυνση της βιωσιμότητας και αειφορίας της ελληνικής ναυτιλίας. Υπογράμμισε επίσης την καθοριστική σημασία των συνεργειών μεταξύ του ακαδημαϊκού και του επιχειρηματικού πυλώνα της ναυτιλίας, καθώς και την επιστημονική συνεισφορά της πανεπιστημιακής κοινότητας στη διαμόρφωση των εθνικών πολιτικών.
Ο κ. Χαράλαμπος Φαφαλιός, Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ναυτιλιακής Συνεργασίας του Λονδίνου και Keynote speaker του Συνεδρίου, εστίασε την ομιλία του στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (EU-ETS), που από το 2024 θα ισχύει και για τη ναυτιλία. Ανέφερε μεταξύ άλλων ότι το σύστημα ETS επί της ουσίας συνιστά εργαλείο υπερφορολόγησης. Στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια έχουν επιβληθεί προσχηματικά φόροι για τη βελτίωση του περιβάλλοντος. Όμως, οι περισσότεροι από αυτούς δεν συνέβαλαν πραγματικά στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά στην αύξηση του κόστους της καθημερινότητας των πολιτών. Το EU-ETS στην πράξη δεν στοχεύει στην απανθρακοποίηση και δημιουργεί συνθήκες κερδοσκοπίας, καθώς το κόστος θα επωμιστούν οι ναυλωτές, οι οποίοι στη συνέχεια θα το μετακυλήσουν στους καταναλωτές. Υιοθετώντας περιφερειακές πολιτικές, αναμένεται να δημιουργηθούν προβλήματα στο θαλάσσιο εμπόριο, καθώς τα πλοία θα παρακάμπτουν τα ευρωπαϊκά λιμάνια γιατί το κόστος θα είναι αυξημένο και η επιπλέον γραφειοκρατία θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα υποτίθεται ότι θα λύσει. Το EU-ETS δεν αναμένεται να συμβάλλει ουσιαστικά στις έρευνες για εναλλακτικά ναυτιλιακά καύσιμα, ενώ θα έπρεπε οι προσπάθειες να διοχετευτούν προς αυτή την κατεύθυνση. Ο κ. Χαράλαμπος Φαφαλιός σχολίασε ότι μεγάλες χώρες όπως οι ΗΠΑ, Κίνα, Ιαπωνία, Ινδία και Νότιος Κορέα δεν έχουν υιοθετήσει αντίστοιχες πολιτικές με αυτές της Ε.Ε. σχετικά με το EU-ETS. Κατέληξε στη διαπίστωση ότι ο ΙΜΟ είναι ο κατάλληλος οργανισμός για να λάβει αποφάσεις για την πράσινη μετάβαση.
Ο κ. Συμεών Παληός, Ιδρυτής και Πρόεδρος του ΔΣ της Diana Shipping Inc. και Keynote speaker του Συνεδρίου, εστίασε την ομιλία του στην εξέλιξη των μεθόδων, δυνατοτήτων και πρακτικών ναυτιλιακής χρηματοδότησης από τις αρχές του 20ου αιώνα έως σήμερα, το ελληνικό χρηματιστήριο και την πράσινη μετάβαση. Ανέφερε ότι, για τη ναυτιλία, το ελληνικό χρηματιστήριο δεν έχει επαρκή όγκο και μόνο το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης έχει δυνατότητες σημαντικής χρηματοδότησης. Επίσης, ανέφερε ότι η γραφειοκρατία αποτελεί βασικό παράγοντα που αποτρέπει την ένταξη ελληνόκτητων πλοίων στην ελληνική σημαία. Ως προς τα εναλλακτικά καύσιμα, ο κ. Συμεών Παληός ανέφερε ότι συζητιούνται έντονα διάφορα σενάρια αλλαγής καυσίμου, είτε πρόκειται για υδρογόνο, μεθανόλη ή αμμωνία με στόχο την απανθρακοποίηση της ναυτιλίας αλλά αυτές οι εναλλακτικές δεν οδηγούν σε μηδενική εκπομπή CO2. Τεκμηρίωσε την άποψη ότι η λύση του μέλλοντος είναι η ατομική ενέργεια. Ο κ. Συμεών Παληός ολοκλήρωσε την ομιλία του αναφερόμενος στη Χίο. Υπογράμμισε ότι το νησί συνεχίζει να γράφει τη δική του ιστορία στην παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία, ενώ δικαίως έχει εξελιχθεί στο ισχυρότερο κέντρο ναυτικής γνώσης, εκπαίδευσης, κατάρτισης, έρευνας και δημιουργίας αφού η Χίος διαθέτει Πανεπιστημιακό Τμήμα Ναυτιλίας, το οποίο ηγείται στον τομέα της επιστημονικής έρευνας και ναυτιλιακής εκπαίδευσης στελεχών της στεριάς, Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού και Πρότυπο Ναυτικό Λύκειο TEENS, το οποίο ίδρυσε ο καπετάν Παναγιώτης Τσάκος.
Ο κ. Δημήτριος Φαφαλιός, Πρόεδρος της Intercargo, Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αιγαίου, διεύθυνε τις εργασίες της 1ης Συνεδρίας του “1st Chios International Shipping Summit” με θέμα “Decarbonization and green pathway in shipping”. Το πάνελ συγκροτήθηκε από μία ομάδα διακεκριμένων Ομιλητών προερχόμενων από υψηλού κύρους νηογνώμονες, υψηλόβαθμα στελέχη ναυτιλιακών επιχειρήσεων με εξειδίκευση σε θέματα ενέργειας και εκπροσώπους της ακαδημαϊκής κοινότητας. Συγκεκριμένα, συμμετείχαν οι κκ. Πάνος Ζαχαριάδης, Fleet Technical Director, Atlantic Bulk Carriers Management Ltd, Σταμάτης Φραδέλος, Vice President Regulatory Affairs, American Bureau of Shipping, Bill Σταματόπουλος, Director, VeriFuel Global Business Development, Bureau Veritas Group, Θεόδωρος Λίλας, Επ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου και Δημήτριος Λυρίδης, Αν. Καθηγητής ΕΜΠ.
Η Συνεδρία εστίασε στο θέμα της απανθρακοποίησης και της μετάβασης στην “πράσινη” ναυτιλία. Κατά τη συζήτηση αναφέρθηκαν αντιπροσωπευτικά παραδείγματα, που πιστοποιούν ότι η ελληνόκτητη ναυτιλία χαρακτηρίζεται διαχρονικά από την αποτελεσματικότητά της στις εκάστοτε συνθήκες. Από τη συζήτηση διαπιστώνεται όμως ότι η αποτελεσματικότητα, από μόνη της, δεν αρκεί για την επίτευξη των στόχων της μετάβασης στην πράσινη ναυτιλία. Τονίσθηκε ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο για την απανθρακοποίηση παραμένει περίπλοκο. Σε επίπεδο ρυθμιστικών αρχών, είναι απαραίτητη η συνεργασία και σύγκλιση στη λήψη αποφάσεων τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο (ΙΜΟ) όσο και σε επίπεδο περιφερειακών φορέων, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση. Για την επίτευξη των στόχων απανθρακοποίησης, επισημάνθηκε η τεράστια σημασία εφαρμογής νέων τεχνολογιών και εναλλακτικών καυσίμων όχι μόνο στα νεότευκτα πλοία, αλλά και στον υπάρχοντα εν ενεργεία στόλο. Τα εναλλακτικά καύσιμα χαμηλών εκπομπών ή μηδενικών εκπομπών άνθρακα είναι ζωτικής σημασίας. Ειδική μνεία έγινε στη συμβολή και τις προοπτικές των βιοκαυσίμων ως εναλλακτική πρόταση και λύση “drop in”. Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάστηκε και συζητήθηκε η τεχνολογία συλλογής και αποθήκευσης άνθρακα (Carbon Capture and Storage – CCS) και η δυνητική συμβολή της στην “πράσινη” ναυτιλία, τόσο για τα νεότευκτα πλοία όσο και για τον υπάρχοντα στόλο. Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι οι τεχνολογίες CCS δεν παρουσιάζουν ακόμα την επιθυμητή τεχνολογική ωριμότητα καθώς η ισχύς που απαιτείται για την υγροποίηση και την αποθήκευση του δεσμευμένου CO2 είναι ακόμα πολύ υψηλή και αντιστοίχως απαιτεί υψηλά κόστη. Επίσης, παρουσιάστηκαν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε πλωτές πλατφόρμες, με στόχο την αξιοποίηση των αναπτυγμένων σχετικών τεχνολογιών από πλοία ανοιχτής θαλάσσης. Συνολικά, αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι η μετάβαση σε μία πιο πράσινη ναυτιλία μπορεί να επιτευχθεί μόνο με το συνδυασμό ανάπτυξης τεχνολογιών για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των πλοίων και διαθεσιμότητας ασφαλών καυσίμων χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών άνθρακα σε παγκόσμια κλίμακα.
Η Καθηγήτρια κα Ελένη Θανοπούλου, του Τμήματος Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, διεύθυνε τις εργασίες της 2ης Συνεδρίας με θέμα “Transforming Research into Action: critical fields in the shipping sector”. Το πάνελ συγκροτήθηκε από μία ομάδα διακεκριμένων Ομιλητών προερχόμενων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την πανεπιστημιακή και ναυτιλιακή κοινότητα και άλλους φορείς. Συμμετείχαν οι κκ. Δρ Αννα Καραμίγκου, Project Officer, DG MOVE-European Commission, Professor Thierry Vanelslander, University of Antwerp, Ολυμπία Παπάζογλου, Project Engineer, MARAN Dry Management Inc, Διονύσης Χριστοδουλόπουλος, Managing Director Greece and Cyprus, MAN Energy Solutions Hellas Ltd και από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου οι κκ. Καθηγήτρια Μαρία Λεκάκου, Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών της Διοίκησης, Καθηγήτρια Μαρία Λάμπρου, Cpt Γιώργος Γεωργούλης, Δρ Ιωάννης Δάγκινης και Επ. Καθηγήτρια Αννα-Μαρία Κοτρίκλα. Τα συμπεράσματα της 2ης Συνεδρίας συνόψισε και σχολίασε ο Δρ Νικόλαος Λιάπης, Πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Ναυτικής Τεχνολογίας (ΕΛΙΝΤ) και μέλος του ΔΣ της Ένωσης Εφοπλιστών Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων (EENMA). Κατά την έναρξη της Συνεδρίας, απηύθυνε χαιρετισμό ο κ. Λεωνίδας Δημητριάδης-Ευγενίδης, Πρόεδρος του Ιδρύματος Ευγενίδου και Πρεσβευτής του ΙΜΟ.
Η Συνεδρία εστίασε στην παρουσίαση των ερευνητικών δραστηριοτήτων και έργων που αναπτύσσονται τόσο στον ακαδημαϊκό χώρο όσο και στη ναυτιλιακή βιομηχανία και στις προοπτικές αξιοποίησης και εφαρμογής των ερευνητικών αποτελεσμάτων στην επιχειρησιακή λειτουργία της ναυτιλίας. Παρουσιάστηκαν κατ’ αρχήν οι δυνατότητες χρηματοδότησης της έρευνας και καινοτομίας στον τομέα των θαλασσίων μεταφορών στο επόμενο πρόγραμμα-πλαίσιο της Γενικής Διεύθυνσης Κινητικότητας και Μεταφορών (DG MOVE) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στη συνέχεια, αναλύθηκαν οι προοπτικές συμβολής εμβληματικών ερευνητικών έργων (π.χ. “Navgreen”) στην πράσινη μετάβαση μέσω της υλοποίησης και διάχυσης αναδυόμενων ψηφιακών τεχνολογιών. Επιπλέον, παρουσιάστηκαν ερευνητικά αποτελέσματα από διεθνείς μελέτες περίπτωσης σχετικά με τον ανταγωνισμό μεταξύ μεταφορικών μέσων και τις επιπτώσεις στη ναυτιλία από την υλοποίηση μεγάλων έργων υποδομής, όπως το “One belt – one road”. Επίσης, αναδείχθηκαν σημαντικές πτυχές της βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας και ανάπτυξης στο νησιωτικό χώρο. Στη συνέχεια, παρουσιάστηκαν σημαντικά παραδείγματα ανάπτυξης ερευνητικών δραστηριοτήτων στον ιδιωτικό τομέα, από ναυτιλιακές επιχειρήσεις και επιχειρήσεις του ευρύτερου πλέγματος της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Αναδείχθηκαν οι διαδικασίες ανάπτυξης ερευνητικών αντικειμένων, χρηματοδότησης, υλοποίησης, αξιολόγησης και παραγωγής καινοτόμων τεχνολογικών εφαρμογών. Περαιτέρω παρουσιάσεις ερευνητικών έργων και αποτελεσμάτων με στόχο τη βελτιστοποίηση λειτουργιών και τη βιωσιμότητα της ναυτιλίας συμπεριέλαβαν τεχνολογικές εφαρμογές απαλλαγής από τον άνθρακα και την χρήση νέων τεχνολογικών εργαλείων για την παρακολούθηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στα λιμάνια.
Κατά τη Συνεδρία προσδιορίστηκαν νέες ερευνητικές προκλήσεις για τη ναυτιλία και διαπιστώθηκε η ανταπόκριση της ναυτιλιακής βιομηχανίας δεδομένων και των απαιτήσεων του διεθνούς θεσμικού πλαισίου και των στόχων για βιώσιμη ανάπτυξη. Κατέστη προφανές ότι η διαδικασία επίτευξης των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης γεννά και νέες “αγορές”, δημιουργεί νέες επιχειρηματικές “ευκαιρίες”, υποκινεί νέες επιχειρηματικές λογικές και αναπτύσσονται νέα επιχειρηματικά μοντέλα. Από τη συζήτηση διαπιστώθηκε ότι η τεχνολογική εξέλιξη αλλάζει σημαντικά τις λειτουργίες και τις στρατηγικές των ναυτιλιακών εταιρειών και οι αλλαγές πιστοποιούνται από την έρευνα που πραγματοποιείται τόσο από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα όσο και από τις επιχειρήσεις και φορείς της ναυτιλίας και του ευρύτερου πλέγματος συναφών δραστηριοτήτων. Προσδιορίστηκαν σημαντικές προοπτικές συνεργειών μεταξύ του πανεπιστημιακού και του επιχειρηματικού πυλώνα της ναυτιλίας στο επίπεδο της έρευνας και υλοποίησης έργων, με υψηλή προστιθέμενη αξία για τις ναυτιλιακές δραστηριότητες, την οικονομία και την κοινωνία.
Ο Δρ. Γεώργιος Πατέρας, Πρόεδρος του ΝΕΕ, διεύθυνε τις εργασίες της 3ης Συνεδρίας με θέμα “Adaptability in an ever-changing environment of global shipping”. Στο πάνελ συμμετείχαν ως Ομιλητές οι κκ. Αντώνης Φαράκλας, Managing Director της Chartworld Shipping Corporation, Donald McMillan, Managing Director Penfield Marine (UK), Bικτώρια Αθανασοπούλου, Επ. Καθηγήτρια Ναυτικού Δικαίου Πανεπιστημίου Αιγαίου, Κώστας Κωνσταντίνου, CEO Moore Stephens, Έλενα Αθουσάκη, Head of ESG Motor Oil Group, Ορέστης Σχινάς, Αν. Καθηγητής Ναυτιλιακής Χρηματοοικονομικής Πανεπιστημίου Αιγαίου. Τα συμπεράσματα της 3ης Συνεδρίας σχολίασε ο κ. Γιώργος Ξηραδάκης, CEO XRTC Business Consultants και Πρόεδρος της Ένωσης Τραπεζικών και Χρηματοοικονομικών Στελεχών Ελληνικής Ναυτιλίας.
Κατά τη διάρκεια της Συνεδρίας επισημάνθηκαν διάφορες όψεις της προσαρμοστικότητας της ναυτιλίας στο πρόσφατο παρελθόν και καταγράφηκαν νέες απαιτήσεις προσαρμογής στις επερχόμενες αλλαγές. Αναλύθηκαν ανάγκες τεχνολογικής και διαχειριστικής μετεξέλιξης λόγω των νέων κανονισμών σχετικά με τη μείωση ρύπων. Αναδείχθηκε η σχετικότητα στην προσέγγιση των προκλήσεων, ανάλογα με το μέγεθος πλοίων, στόλων και επιχειρησιακών απαιτήσεων. Από τη θεσμική και νομική οπτική γωνία, αναλύθηκαν οι καινοτομίες του νέου Κώδικα Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου της Ελλάδας στο πλαίσιο εναρμόνισης της Εθνικής Νομοθεσίας με το Διεθνές και Ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο, και αναφέρθηκαν τα σύγχρονα νομικά εργαλεία για τον εφοπλισμό και την πλοιοκτησία. Στη συνέχεια αναδείχθηκε η ραγδαία εξέλιξη του ψηφιακού μετασχηματισμού στην πρακτική εφαρμογή της λογιστικής στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις. Οι τοποθετήσεις εστίασαν επίσης σε θέματα ESG και ναυτιλιακής χρηματοδότησης, αναλύοντας τις αλλαγές που έχουν ήδη επέλθει και την πολυπλοκότητα των νέων πρακτικών. Διαπιστώθηκε ότι η ορθή εφαρμογή των πρακτικών βιωσιμότητας (sustainability) οδηγεί σε βελτίωση της οικονομικής θέσης της επιχείρησης.
Περισσότερες πληροφορίες για το “1st Chios International Shipping Summit; a dialogue between Academia and the Shipping Industry” παρέχονται στην ιστοσελίδα:
https://www.stt.aegean.gr/summit/